De Groene Amsterdammer 34 (24 augustus 2022)
We willen wel verduurzamen, maar kán het ook?
Waterstof, lithium, kobalt, fosfor. In de afgelopen maanden onderzochten Sanne Bloemink en ik verschillende elementen die nodig zijn voor een duurzame toekomst. We stuiten op allerlei inspirerende initiatieven en ontwikkelingen, maar dat neemt niet weg dat één vraag steeds prangender wordt: kunnen we wel blijven willen wat we nu willen? Kunnen we onze luxe en digitale levensstijl, gebaseerd op grenzeloos en goedkoop, wel voortzetten als we de zorg om de aarde écht ernstig nemen?
- Lees ook: China stoot onze CO2 uit (De Pers)
Is waterstof de silver bullet voor een duurzame economie? Kunnen we voor onze elektronica overstappen op Europees lithium? Zit er nog genoeg fosfor in de grond voor kunstmest en bestaat er wel schone kobalt voor accu’s? In de afgelopen maanden onderzocht De Groene Amsterdammer in een reeks artikelen verschillende elementen die nodig zijn voor een duurzame toekomst. Binnenkort volgt nog een aflevering over uranium.
In de reeks stuiten we op allerlei inspirerende initiatieven en ontwikkelingen, maar dat neemt niet weg dat één vraag steeds prangender wordt: kunnen we wel blijven willen wat we nu willen? Kunnen we onze luxe en digitale levensstijl, gebaseerd op grenzeloos en goedkoop, wel voortzetten als we de zorg om de aarde écht ernstig nemen?
Niets laat die spanning pregnanter zien dan de groep elementen die in dit nummer centraal staan, namelijk de ‘zeldzame aardmetalen’. Zeldzame aardes zijn metalen die vooral beroemd zijn vanwege hun sterke magnetische eigenschappen en ze zijn daarom te vinden in alles wat we graag klein willen hebben, zoals de motoren en motortjes in smartphones, slimme bommen, koptelefoons, wasmachines, e-bikes, liften en airconditioners. Maar het meeste van dit goedje verdwijnt nog in elektrische auto’s en windmolens.
Wat als China Taiwan binnenvalt? ‘Dan kun je dag zeggen tegen schone energie’
De winning van deze metalen is doorgaans zeer vervuilend. Daarom was de wereld maar wat blij toen China de markt naar zich toetrok. Maar nu zitten we met de gebakken peren. Niet alleen de mijnbouw, maar ook de verwerking en de productie van de magneten: de hele keten is in Chinese handen. (Zelf willen ze overigens van de vervuiling af en proberen de mijnbouw daarom zo veel mogelijk te verplaatsen naar het bevriende Myanmar.)
En zo zijn de zeldzame aardmetalen het pijnlijkste voorbeeld van onze totale afhankelijkheid van een land dat wordt geleid door een kwaadaardige ideologie, een land dat zint op uitbreiding bovendien. De EU is zich daar intussen zeer goed van bewust en probeert de harten te winnen voor een nieuwe impuls in de eigen, Europese mijnbouw. Dat zal op verzet stuiten bij lokale groepen, want wie wil er nu vervuiling in zijn achtertuin? Maar het is waar: wie digitaal en grenzeloos wil leven zal de daarbij behorende vervuiling onder ogen moeten zien. In het artikel wordt een Noors stadje bezocht waar zeldzame aardmetalen zijn gevonden, en een Europese conferentie waar wordt bedacht hoe Europa in 2030 minder Chinese aardmetalen kan importeren.
Tot zover is dit verhaal al weleens in het nieuws gekomen. Maar bij alle goedbedoelende plannen en bijeenkomsten stuiten we op een joekel van een olifant in de kamer. En dat is de vraag: is er wel genoeg? Als de hele wereld gaat overstappen op windmolens en elektrische auto’s, is daar over tien jaar nog wel genoeg zeldzaam aardmetaal voor?
Het antwoord van mensen die de markt van nabij volgen, is nee. Er is geen enkele nieuwe grote mijn in voorbereiding. Tegen het jaar 2030 zal het aanbod de vraag niet meer aankunnen. Ongeacht wat we zelf produceren, we kunnen niet zonder China en zelfs dan hebben we een tekort. En wat als China Taiwan binnenvalt? ‘Dan kun je dag zeggen tegen schone energie.’
Zeldzame aardmetalen leren ons dat ons digitale leven verbonden is met geopolitiek. Dat onze energie en onze auto’s niet alleen groener moeten, maar ook minder. Dat we onszelf moeten voorbereiden op een nieuwe kijk op rijkdom en welvaart. Als we dat niet doen, als we de olifant in de kamer blijven negeren, dan zal de wal het schip vanzelf keren.
Gerelateerde artikelen
- Hoe Hollandse zaadbedrijven de wereld veroverden (De Groene Amsterdammer)
- 'Ik ben keiblij dat ik dit mag doen' (De Groene Amsterdammer)
- Europa spoort niet (VPRO Gids)
- Amsterdammers verwarmen eigen woning met aquathermie (overig)
- Wat vogels ons leren over landbouw (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: china, duurzaam, economie, europa, groei, natuur, techniek